Charyzmat zakonu został określony przez św. Ignacego w Formule Instytutu: „Towarzystwo powołane jest do obrony i szerzenia wiary oraz doskonalenia dusz w życiu i nauce chrześcijańskiej (…) przez publiczne głoszenie kazań, wykłady i wszelkiego rodzaju posługę słowa Bożego oraz przez Ćwiczenia Duchowne, nauczanie religii (…) niesienie pociechy duchowej”.
Celem jezuitów jest służba Chrystusowi w Kościele pod sztandarem Krzyża i przewodnictwem Namiestnika Chrystusowego na ziemi „na większą chwałę Bożą”. Istota duchowości zakonu jest miłość ku Bogu, przenikająca cała działalność człowieka. Życie zgodne z charyzmatem zakonu ma być ciągłym wydawaniem się w ręce Boga, aby być całkowicie do Jego dyspozycji, jak najpełniej uczestniczyć w misji zbawczej Chrystusa i upodobniać się do Niego w miłości do Boga i ludzi, w czystości, ubóstwie i posłuszeństwie.
Cechą charakterystyczną tego posłuszeństwa nie jest rygor zewnętrzny, ale umiłowanie woli Bożej, objawiającej się w konstytucjach i woli przełożonych. Szczególnym rysem duchowości jezuitów jest wielkoduszność oraz uniwersalizm, który oznacza ruchliwość apostolska i zdolność do adaptacji w różnych warunkach życia i służby we współczesnym świecie. Formacja jezuity składa się zasadniczo z następujących etapów: dwuletniego nowicjatu, zakończonego „pierwszymi ślubami”, poprzez które definitywnie wyraża się wolę życia w zakonie; studiów filozofii; tzw. „magisterki”, czyli praktyki duszpasterskiej, studiów teologii oraz tzw. trzeciej probacji. Po tym ostatnim okresie zarówno kapłani, jak i bracia składają „ostatnie śluby” i od tej chwili zostają w pełni włączeni do zakonu. Czas formacji trwa ok. 12 lat. Jezuici – kapłani dopuszczeni do złożenia uroczystej profesji zakonnej, oprócz ślubów wspólnych dla wszystkich zakonów, składają czwarty ślub – posłuszeństwa papieżowi. Ślub ten jest charakterystyczny dla Towarzystwa Jezusowego i jego charyzmatu. Realizacja celów wyznaczonych przez św. Ignacego odbywa się poprzez głoszenie kazań, spowiadanie, prowadzenie rekolekcji i misji, wychowanie młodzieży, kierowanie organizacjami katolickim, działalność naukowa i publicystyczna oraz duszpasterstwo w szpitalach i wiezieniach. Do tradycyjnych form apostolstwa w XIX i XX w. doszły nowe zaangażowania: propagowanie katolickiej etyki społecznej, praca na rzecz szerzenia sprawiedliwości, ekumenizm, konfrontacja z ateizmem, zaangażowanie w mediach oraz dawanie rekolekcji ignacjańskich.
Obecnie jezuici prowadza 191 szkół wyższych, 477 szkoły średnie, 405 szkół podstawowych, 98 przedszkoli, 30 szkół zawodowych oraz 124 inne ośrodki edukacyjne. Ogromny dorobek naukowy i pisarski posiadają uniwersytety jezuickie i ośrodki badawcze, m.in. działające w Rzymie: Uniwersytet Gregoriański, Papieski Instytut Biblijny oraz Papieski Instytut Orientalny. W Polsce jezuici prowadza Akademię „Ignatianum” w Krakowie oraz Wydział Teologiczny „Bobolanum” w Warszawie.
Wielu jezuitów poświęca się pracy w parafiach, katechizowaniu w szkołach i apostolstwu rekolekcyjno-misyjnemu, inni udzielają się w stowarzyszeniach i ruchach kościelnych, np. w powstałych z inspiracji zakonu: Apostolstwie Modlitwy i Wspólnocie Życia Chrześcijańskiego. Prowadzą kilka ośrodków duszpasterstwa akademickiego i 6 domów rekolekcyjnych. Są również bardzo mocno zaangażowani w mediach, m. in. kierują Radiem Watykańskim, a w Polsce Redakcja Katolickich Programów Radiowych i Telewizyjnych działająca w ramach Polskiego Radia i Telewizji.
